در سه مطلب قبل به ارائه برخی پاسخ ها در مورد اینکه بهترین نرم افزار BPMS کدام است پرداختیم.
البته توجه نمایید نرم افزار بیزاجی جزء نرم افزارهای BPMS قدرتمند در سطح دنیال به شمار میرود ولی در کشور ما در حال حاضر پشیبانی مناسبی برای این نرم افزار ارائه نمی شود.
در مطلب اول و دوم به معرفی تعدادی شاخص کلیدی و مهم اشاره کردیم و گفتیم که نرم افزارهای BPMS داخلی متاسفانه در مورد این شاخص ها امتیاز بالایی کسب نمیکنند. سپس برخی از بهترین BPMS های رتبه بندی شده در موسسه معتبر گارتنر را لیست کردیم و گفتیم به دلیل قیمت بسیار بالا و تحریم امکان تهیه همه این نرم افزارها برای شرکت ها و سازمان های داخلی به سختی امکان پذیر بوده و با توجه به بلوغ نه چندان بالای سازمان های ایرانی در حوزه فرایندی، هزینه کرد بالا بابت خرید نرم افزارهای BPMS گران قیمت خیلی منطقی به نظر نمی رسد.
البته اشاره شده که دو نرم افزار بیز ای جی و اوارکل از این قائده مستثنی هستند زیرا افراد و شرکت های زیادی در کشور اقدام به رفع محدودیت های این دو نرم افزار کرده و آنها را با رنج قیمت های مختلف و پایین به فروش میرسانند. حتی برخی تیم ها بابت این نرم افزارها مبلغی از مشتریان خود دریافت نمیکنند و تنها بابت خدمات ارائه شده اقدام به دریافت مبلغ میکنند. در این مطلب میخواهیم به چند گزینه BPMS خوب دیگر قابل استفاده در کشور مان اشاره کنیم.
گزینه های مورد اشاره در این مطلب در زمره نرم افزارهای BPMS متن باز هستند. برای پی بردن به اینکه کدام نرم افزار BPMS متن باز برای سازمان های ایرانی مناسب است از ۵ سال قبل اقدام به انجام تحقیقات مفصلی در حوزه نرم افزارهای BPMS متن باز در دنیا کردیم. بر اساس این بررسی ها ۱۰ نرم افزار BPMS متن باز خوب دنیا را شناسایی کردیم منتها صرف خوب بودن یک نرم افزار دلیلی بر موفقیت پیاده سازی آن نخواهد بود.
با توجه به ماهیت نرم افزارهای متن باز، وجود خدمات آموزشی، پشتیبانی، توسعه و بروزرسانی نرم افزهای متن باز بسیار حائز اهمیت است. از این رو تحقیق میدانی و پر زحمت دیگری را شروع کردیم تا بررسی کنیم کدام یک از نرم افزارهای BPMS متن باز تجربیات موفق پیاده سازی قابل قبولی در کشور دارند. صرف داشتن یک یا دو تجربه موفق برای ما معیار نبود و نرم افزار BPMS متن باز باید حداقل ۵ تجربه موفق پیاده سازی را در کشور دارا بود. یافتن مشتریان یا به عبارتی سازمان هایی که اقدام به پیاده سازی نرم افزار BPMS متن باز کرده بودند، کار نسبتا دشواری بود لیکن نهایتاً، از بین لیست ۱۰ تایی به ۴ مورد رسیدیم که تجربیات موفق زیادی (حداقل بیش از ۵ مورد) در کشور دارند و تیم های فنی و افراد قابل قبولی از نظر کیفیت و کمیت اقدام به توسعه و ارائه خدمات در مورد نرم افزارهای BPMS متن باز نموده اند. این ۴ نرم افزار BPMS متن باز عبارتند از:
۱- نرم افزار Activiti BPMS
۲- نرم افزار Cummunda BPMS
۳- نرم افزار Bonita BPMS
۴- نرم افزار ProcessMaker
در مطلب بعدی در مورد هر یک از نرم افزارهای فوق توضیحاتی ارائه کرده و خواهیم گفت هر کدام برای چه سازمان هایی مناسب هستند و خواهیم گفت که بین نرم افزارهای اشاره شده کدام یک بهتر است؟
در مطالب قبلی به لیست برخی از نرم افزارهای BPMS خوب و با کیفیت رسیدیم که در کشور ما قابل استفاده بوده و تجربیات موفق پیاده سازی زیادی نیز دارند که عبارت بودند از:
۱- نرم افزار Activiti BPMS
۲- نرم افزار Cummunda BPMS
۳- نرم افزار Bonita BPMS
۴- نرم افزار ProcessMaker
۵- نرم افزار Bizagi
۶- نرم افزار Oracle BPM
در این مطلب قصد داریم روشن کنیم که بین نرم افزارهای زیر کدام یک بهتر است؟
در یک کلام، نمیتوان به صراحت گفت کدام یک از نرم افزارهای فوق بهتر از دیگری است. سوای نقاط قوت و ضعف هر یک از نرم افزارهای اشاره شده در بالا شرایط و نیازمندی های سازمان است که تعیین میکند کدام نرم افزار BPMS برایش مناسب تر است لیکن به بیان نکات قابل توحهی در مورد هر یک از نرم افزارهای بالا اشاره خواهیم کرد.
نرم افزار Activiti BPMS
بیس و مبنای نرم افزار Activiti از JBPM است. میتوان اینطور گفت که JBPM پدر و مبنای بسیاری از نرم افزارهای BPMS است. این نرم افزار محصول شرکت Alfresco است. شرکت Alfresco یکی از شرکتهای پیشرو در زمینه BPMS و ECM می باشد که مطابق گزارش های Gartner که در سایت این موسسه منتشر شده در زمینه فهم نیاز مشتریان و ارائه راه حلی جامع و کارآمد، رتبه بالای چهار ستاره از پنج ستاره را داراست. نکته جالب این است که این رتبه در خصوص رضایت مشتریان از مبلغ پرداختی در ازای ارزش کسب شده در سازمان نیز، تکرار شده است. Activiti که نام BPMS این شرکت می باشد، به حدی محبوب بوده که چند شرکت رقیب با استفاده از نسخه متن باز آن و Fork کردن این محصول، BPMS جدیدی را ایجاد و از آن در بازار رقابت، بهره جسته اند.
Activiti قابلیت فعال شدن در هر application مبتنی بر java را در هر بستری مانند Server، سیستم های Cluster یا cloadرا دارد. بهترین مزیت Activiti داشتن ساختار و concept بسیار ساده آن برای طراحی و استفاده می باشد.
Activiti BPMS از اکثر نوتیشن های استاندارد BPMN2 پشتیبانی کرده و قابلیت ورژنینگ بالایی دارد. این نرم افزار که جزء نرم افزارهای Code Less طبقه بندی میشود با توجه به جاوابیس بودن آن برای سازمان ها و شرکت های با ابعاد بزرگ و دارای تراکنش بالا بسیار مناسب است. معمولاً سازمان هایی که از این نرم افزار استفاده می کنند از یک فرم ساز خارجی برای طراحی فرم ها استفاده کرده و از موتور قدرتمند آن بهره میگیرند.
در سال قبل و توسط جمعی از متخصصان گوگل، یک پروژه جهت بررسی کارایی Activiti در حجم بالای اطلاعات و تعداد ترد های همزمان صورت پذیرفت که نتیجه نهایی به شرح زیر اعلام شد:
Activiti سریع است و کمترین سربار در موتور آن مشاهده می شود.
Activiti به شکلی تولید شده که قادر باشد درخواستهای همزمان و مراحل همزمان کاری را در فرآیندها به بهترین شکل پشتیبانی کند و به خوبی میتوانید با کلاسترینگ بالا، از این ابزار در سطح وسیعی بهره بگیرید.
تاکنون چندین بانک و سازمان بزرگ و چندین شرکت با تعداد پرسنل ۲ و ۳ هزار نفر از این نرم افزار در کشور ما بهره برده اند.
پادکست انواع BPMSها شامل Zero-Code و Code-lessرا در ادامه بشنوید.
نرم افزار Cummunda BPMS
نرم افزار Cummunda BPMS نیز مانند نرم افزار Activiti BPMS از نرم افزار JBPM منشعب شده است و تیم توسعه آن در کشور آلمان مشغول به فعالیت هستند.
بسیاری از سازمان های خوب دنیا نظیر Zalando، T-Mobile و Lufthansa Technik کاموندا را بصورت موفقیت‌امیز در فرایندهای با تعداد تکرار بالا و کلیدی سازمانشان به کار گرفته‌اند. در مشور ما نیز چند وزارت خانه، بانک و سازمان بزرگ دولتی از این نرم افزار بهره میبرند.
یکی از قابلیت های خوب این نرم افزار جاوابیس، ایجاد گزارشات تحلیلی بسیار مناسب در مورد عملکرد فرایندها است. مثال معروف در ارتباط با این قابلیت، نقشه‌های گرمایی است که نشان‌دهنده فرکانس عبور از مسیرهای فرایند در یک دوره زمانی مشخص است.
این نرم افزار نیز مشابه Activiti BPMS برای سازمان های با اندازه بزرگ و حجم تراکنش بالا بسیار مناسب بوده و از تعداد زیادی نوتیشین های استاندارد BPMN2 پشتیبانی میکند.
نرم افزار Cummunda BPMS را نیز میتوان جزء نرم افزارهای Code-less دسته بندی نمود.
نرم افزار Bonita BPMS
نرم افزار Bonita BPMS در عین متن باز بودن دارای قابلیت های قابل توجهی است و از بسیاری از نوتیشین های استاندارد BPMN2 پشتیبانی میکند.
این نرم افزار در حدفاصل بین نرم افزارهای Zero-Code و Code-less قرار دارد و نسبت به دو نرم افزار قبلی از سرعت ساخت فرایند بالاتری برخوردار است.
مشابه دو نرم افزار کاموندا و اکتیویتی در چندین سازمان بزرگ در کشور ما پیاده سازی شده است.
Bonita BPMS دارای سه جزء اصلی می‌باشد:
استدیو بونیتا: امکان اعمال تغییرات در فرآیندهای کسب‌وکار را در یک محیط گرافیکی بر طبق استانداردهای BPMN برای کاربر فراهم می‌آورد. همچنین کاربر می‌تواند فرآیندها را به سایر قسمت‌های سیستم اطلاعاتی (نظیر پیام‌رسانی، برنامه ریزی منابع سازمانی (ERP)، مدیریت محتوای سازمانی (ECM) و پایگاه‌داده مرتبط نماید تا بتوان نرم افزاری با قابلیت ارائه فرم هایی تحت وب جهت مدیریت کسب‌وکار ایجاد نمود.
همچنین استدیو بونیتا با استفاده از جعبه ابزارهایی که در اختیار کاربران قرار میدهد، امکان طراحی گرافیکی فرم‌های تحت وب برای استفاده کاربران نهایی جهت تعامل با فرآیندها را ایجاد میکند. علاوه براین استدیو این امکان را برای کاربران فراهم می‌سازد که طراحی فرآیند را با استفاده از سایر استانداردها مانند XPDL و JBPM ایجاد نماید. اساس این کار متکی بر Eclipse است.
موتور BPM بونیتا: موتور BPM یک نرم افزار مبتنی بر جاوا است که فرآیند تعریف و ساخته شده با محیط استدیو بونیتا را اجرا می‌نماید API های موتور، کاربر را قادر می‌سازد که با استفاده از تکنیک های برنامه نویسی با فرآیندها تعامل داشته باشد. این مفهوم تحت عنوان LGPL ارائه شده است و اساس کار آن بر پایه Hibernate است.
پورتال بونیتا: پورتالی است که به هریک از کاربران نهایی این امکان را میدهد که در یک محیطی شبیه به webmain ، تمام فعالیت‌هایی که درگیر آن هستند را مدیریت کند. این پورتال به کاربران این امکان را میدهد که فرآیندهای خود را مدیریت کند و گزارشاتی از انواع فرآیندها دریافت نماید. اساس کار آن برپایه AngularJS است.
این نرم افزار نیز مشابه Activiti BPMS و Cummunda BPMS برای سازمان های با اندازه بزرگ و حجم تراکنش بالا بسیار مناسب است.
نرم افزار ProcessMaker
این نرم افزار بر خلاف سه نرم افزار قبلی بر اساس جاوا نبوده و بر مبنای PHP است و جزء نرم افزارهای Zero-Code میتوان آنرا برشمرد. همانطور که میدانید نرم افزارهای Zero-Code نسبت به نرم افزارهای Code-less از سرعت بالاتری در ساخت فرایند برخوردار هستند منتها انعطاف پذیری کمتری نیز دارند.
یکی دیگر از مزیت های نرم افزار پروسس میکر این است که تعداد متخصصین بیشتری را در کشور میتوان یافت که بر روی این نرم افزار کار کرده و تجربه پیاده سازی فرایند در این نرم افزار را دارند. همچنین از نظر کمی تعداد بیشتری از شرکت ها و سازمان ها اقدام به پیاده سازی این نرم افزار کرده اند. همچنین کسانی که نسبت به PHP مسلط هستند نسبت به جاوا در کشور ما بسیار بیشتر بوده و بسیار ارزانتر هستند.
از نظر زبان مدلسازی باید گفت این نرم افزار نیز از استاندارد BPMN2 جهت مدلسازی فرایندها بهره میبرد منتها نسبت به سایر نرم افزارهای اشاره شده نوتیشن های کمتری را پوشش میدهد.
ساده تر بودن و بیس پی اچ پی داشتن این نرم افزار باعث شده نسبت به سایر نرم افزارهای BPMS اشاره شده در این مطلب، جزء نرم افزارهای سبک تری به شمار رود از اینرو برای سازمان ها و شرکت های با ابعاد متوسط و کوچک بسیار مناسب خواهد بود.
نرم افزار Bizagi
این نرم افزار بر خلاف ۴ نرم افزار شده در بالا جزء نرم افزارهای متن باز نیست و حتی جزء نرم افزارهای تجاری و گران قیمت دنیا محسوب میشود منتها در کشور ما قابل استفاده است. از سال ها قبل شرکت ها و سازمان های زیادی در کشور ما اقدام به پیاده سازی موفق این نرم افزار نموده اند.
کرش کردن و با مشکل مواجه شدن نرم افزار نیز شایعاتی است که توسط برخی فروشندگان داخلی مطرح میشود. در میان این شایعه کنندگان حتی شرکت هایی به چشم میخورند که خود سال ها نسخه های قدیمی این نرم افزار را به فورش میرسانند. در طول سال ها تجربیات ما در استفاده از نرم افزارهای BPMS خصوصاً بیز ای جی از نزدیک شاهد نصب و استقرار این نرم افزار در بسیاری سازمان و شرکت با ابعاد مختلف بوده ایم.
این موقعیت در حال حاضر وجود دارد که بر خلاف سال های قبل سازمان ها و شرکت های ایرانی تقریباً بدون هزینه اقدام به استقرار Bizagi در سازمان خود نمایند.
این نرم افزار نیز از اکثر نوتیشین های استاندارد BPMN2 پشتیبانی و بر اساس .NET است.
در این پادکست همه سئوالات شما در مورد بیز ای جی پاسخ داده شده است.
نرم افزار Oracle BPM
نرم افزار Oracle BPM Suite نیز جزء نرم افزارهای تجاری و غیر متن باز است منتها امکان استفاده از آن در کشور ما وجود دارد. به هر حال این نرم افزار جزء محصولات کمپانی اوراکل است و از حیث کیفیت و عملکرد شرایط بسیار قابل قبولی دارد منتها چند مورد را باید مدنظر قرار داد.
این نرم افزار به هیچ عنوان برای استفاده در شرکت ها و بنگاه های کوچک و متوسط توصیه نمیشود.
تعداد متخصصین فعال در زمینه اوراکل نسبت به سایر زیرساخت ها مثل .NET بسیار محدودتر هستند.
هزینه آموزش و پیاده سازی Oracle BPM Suite (نه خود نرم افزار) بالاست.
پیاده سازی Oracle BPM Suite نسبت به سایر نرم افزارهای اشاره شده در این مطلب زمانبر تر و پیچیده تر است.