برخی از مهم ترین زبان ها و استانداردهای مدلسازی فرایند عبارتند از:
- Business Process Model and Notation
- Flow Charting
- Swim Lanes
- Event Process Chain :EPC
- Value Chain
- UML
- IDEF
- Process Chart
- SIPOC
- Value Stream Mapping
که در ادامه در مورد برخی از استانداردهای فوق توضیحاتی ارائه خواهیم کرد.
IDEF
IDEF مخفف Integrated Definition Methods است که شامل مجموعه ای از روش های ساخت یافته به منظور تحلیل و مدلسازی فرایندهای سازمانی و تجزیه و تحلیل و طراحی سیستم های نرم افزاری است. این استاندارد توسط وزارت دفاع ایالت متحده پشتیبانی میشود.
استاندارد IDEF خود از ۱۷ نمودار تشکیل شده است. البته مهم ترین نمودراهای موجود در استاندارد IDEF عبارتند از:
IDEF-0، ۱IDEF ، ۳IDEF
روش IDEF0 از نمودارDFD که در روش تحلیل و طراحی ساخت‌یافته وجود دارد، مشتق شده است. IDEF0 مدل گرافیکی برای نمایش عملکرد سیستم های پیچیده است و بر روابط کارکردی تمرکز می‌کند تا نشان دهد که “چه” چیزهایی در یک فرایند بر اساس نمودار مدلسازی ICOM اجرا میشود.
جهت مطالعه کامل تر در مورد این استاندارد میتوانید به این صفحه مراجعه و این استاندارد را دانلود نمایید.
Flow Charting
فلوچارت یک نمودار عمومی و بسیار ساده جهت تعیین فعالیت‌ها، تصمیم‌گیری و سایر اجزای اصلی فرآیندهای سازمان است. انواع علائم زیر ممکن است که در یک نمودار گردش کار موجود باشد:
- علائم شروع و اختتام: به اشکال مختلف مانند لوزی، بیضی، مستطیل با گوشه‌های مدور
- بردارها یا خطوط ارتباط فعالیت‌ها که از یک علامت شروع و به علامت بعدی ختم میگردند.
- قدم‌های فرآیند که به صورت مستطیل نمایش داده میشوند.
- ورودی‌ها و خروجی‌ها که به صورت متوازی‌الاضلاع نمایش داده میشوند.
- تصمیم‌گیریها یا تعیین شرایط که به صورت لوزی نمایش داده میشوند.
Swim Lanes
نماد Swim Lane برای اولین بار در کتاب راملر و براچ معرفی گردید. Swim Lanes یک نماد افزوده شده به نمودار گردش فرآیند (فلوچارت) میباشد که بیان می‌کند کدام واحد سازمانی در حال انجام چه فعالیتی است. این امر از طریق ترسیم خطوط عمودی یا افقی تحت عنوان سویم‌لاین یا خطوط شناوری میسر میشود که در آن واحد سازمانی انجام‌دهنده، نقش شخص انجام‌دهنده عملیات و نیز در برخی موارد واحد سازمانی خارجی انجام‌دهنده عملیات مشخص می‌گردد.
Event Process Chain :EPC
یک نمودار EPC یک نمایش تصویری از رخداد و عملیات مربوط به فرآیندهای سازمان است. نمودار EPC بر پایه چارچوب ARIS ایجاد گردیده است. نقطه قوت این نمودار ساده‌سازی نمودار و درک راحت است.
استاندارد EPC هم از اهمیت خاصی برخوردار است مخصوصا برای سازمان هایی که قصد خرید ERP از شرکت SAP را دارند.
EPC یکی از مدلهای اصلی ARIS برای نمایش فرایندها است.
توالی فعالیتهای اجرایی در فرایندهای کسب و کار که منجر به تولید ارزش میگردند، در این نمودار تشریح میشوند.
جهت دانلود پاورپوینت آموزش استاندارد EPC اینجا را کلیک کنید.
Process Chart
نمودار فرایندی بیانگر رخداد یا محرک، مجموعه‌ی فعالیت‌ها و نتیجه‌ی انجام فرایند میباشد. مانند فرایند خرید که در پاسخ به رخداد درخواست کالا انجام میشود و به نتیجه تحویل کالا به درخواست‌کننده منجر میشود. از این نمودار بیشتر در پروژه های معماری سازمانی استفاده میشود.
نمادهای اصلی مورد استفاده در این نمودار عبارتند از:
- رخداد، محرک یا ورودی (Event)
- نتیجه یا خروجی (Result)
- فعالیت Elementary Business Process (EBP)
- واحد سازمانی (Organization Unit)
- مسیر اجباری (Mandatory Sequence)
- مسیر اختیاری (Optional Sequence)
- وظیفه (Function)
Business Process Model and Notation
BPMN مخفف کلمه Business Process Modeling Notification است و بهترین زبان برای مدل سازی فرآیند های کسب و کار به شمار میرود.
BPMN ابزار اصلی در تکنولوژی مدیریت فرآیندهای کسب و کار (BPMS) میباشد. به عبارت دیگر اکثر BPMS خوب دنیا فرایندهای خود را با BPMN مدلسازی میکنند.
از این صفحه میتوانید استاندارد مربوط به BPMN را دریافت و مطالعه نمایید.
نکته بسیار حائز اهیمت در مورد یادگیری BPMN این موضوع است که یادگیری این استاندارد نیاز به تمرین، تمرین و تمرین دارد.
به منظور آشنایی حداقلی شما خوانندگان عزیز و اهمیت درک نمادهای بکار رفته در استاندارد BPMN2 توسط مدیران سازمان، در این بخش به معرفی برخی از نمادهای پرکاربرد این استاندارد پرداخته ایم.
۴ دسته نماد اصلی در استاندارد BPMN2 وجود دارد که عبارتند از:
- خطوط شناوری یا مسیرهای جریان (Swim lanes)
- مصنوعات (Artifacts)
- اشیاء ارتباط دهنده (Connecting Objects)
- اشیاء جریان (Flow Objects)
به منظور آشنایی بیشتر با هر یک از این گروه نمادها، پیشنهاد میشود مطالب زیر را بخوانید: