چگونه استراتژی را در عمل پیاده کنیم؟
بخشی از مقاله مرحوم دکتر وفا غفاریان و دکتر غلامرضا کیانی در مجله تدبیر
همه ما به کرات شاهد استراتژی هایی بوده ایم که هیچ گاه پیاده نشده و یا در رویارویی با موانع تحقق پیدا نکرده اند. مطالعات انجام شده در این راستا مشخص ساخته که بیش از ۷۰ درصد علت شکست استراتژی ها در مرحله پیاده سازی آنها نهفته است. چرا سازمان ها در پیاده سازی استراتژی خود ناتوان هستند؟ دو دلیل عمده در پاسخ به این سئوال اساسی وجود دارد: اول اینکه سازمانها معمولاً با قابلیت های مدیریتی اداره میشوند. حال آنکه پیاده سازی استراتژی بیش از آنکه نیازمند مدیریت باشد نیازمند راهبری است. ما هیچ گاه درصدد توسعه شایستگی های راهبری در سازمان نبوده ایم، مراکز علمی و آکادیک نیز پیش از آنکه به شکوفایی استعداد راهبری مدیران متوجه باشند به توسعه قابلیت های مدیریتی انها میپردازند. نتیجه این است که در بسیاری از موارد سازمان های ما در خلاء راهبری مناسب به سر میبرند.
دلیل دوم این امر شکافی است که بین لایه استراتژیک (راهبری) و لایه عملیاتی (مدیریتی) سازمان ها وجود دارد. در بسیاری از مواردی که ما از نزدیک شاهد آن بوده ایم، در حالیکه استراتژی های ارزشمندی بر روی کاغذ باقی مانده اند، تصمیمات و برنامه های اجزایی بدون توجه به استراتژی ها و سیاست ها به اجرا گذاشته میشوند. هر چند این دو عامل تا اندازه زیادی به هم مرتبط است ولی فقدان یک سازو کار مناسب برای تبدیل استراتژی به برنامه واهداف عملیاتی و روزمرئه نیز یک علت اصلی در ایجاد این شرایط به شمار می آید.
در این مقاله یک الگو برای پیاده سازی استراتژی در عمل پیشنهاد شده است. این الگو از تلفیق اصول و مفاهیم راهبری با روش ارزیابی متوازن حاصل شده است و به نظر می رسد میتواند تا اندازه قابل توجهی جبران کننده نقایص در سازمان ها باشد. این الگو مانند یک نقشه راهنما در هر مقطع از سیر تکوینی حرکت استراتژیک، ضرورت های اصلی را آشکار ساخته و اولویت های مدیریتی و راهبری را در کانون توجه قرار میدهد. هر چند باید تاکید کرد هیچ گاه نقشه راه نمیتواند جای راهبر را بگیرد و کلید بکارگیری این الگو در پیاده سازی استراتژی قابلیت های هنرمندانه راهبری است. باید عمیقاً توجه داشت ه استفاده از تکنیک ها و متدولوژی های نوین و پیاده سازی استراتژی در فقدان قابلیت های راهبری نمیتواند به تحول سازمانی منجر شود. راهبری و استراتژی در عمل دو رویکرد به هم تنیده هستند هر چند ممکن است در ارائه مباحث نظری از دو منظر به موضوع تحول پرداخته باشند.
معرفی موضوع
بیش از ۹۰ درصد استراتژی ها با شکست مواجه میشوند و از دستیابی به اهداف اساسی خود باز می مانند. در بسیاری از موارد علت این امر ضعیف بودن استراتژی و ایده های نهفته در آن نیست. استراتژی های ارزشمند بی شماری در مرحله پیاده سازی با مشکل و شکست مواجه میشوند. اصولاً چالش های اساسی مدیریت استراتژیک بیش از مرحله تدوین در اجرای استراتژی ها نهفته است. اجرای استراتژی مرحله تبدیل حرف به عمل است و این امر به لحاظ گستردگی ابعاد کار و تعداد عوامل بازدارنده از پیچیده ترین و ارزشمندترین قابلیت های سازمانی به شمار می آید. در فقدان چنین مهاریتی فرایندهای متنوع و جذاب برنامه ریزی استراتژیک در حد یک بازی فکری تنزل خواهد یافت، چرا که استراتژی بدون پیاده شدن قادر به تغییر وضع سازمان نیست.
برای توضیح چرایی شکست استراتژی ها، مطالعات زیادی انجام گرفته و علل متعددی نیز برای آن ذکر شده است. از دیدگاه سیستمی یک دلیل اصلی برای این مسئله شکاف بین لایه استراتژیک و لایه عملیاتی در سازمان ها است. در اثر شکاف اقدامات عملی و تصمیم گیری های روزمره از جهت گیری استراتژیک سازمان منفک شده و در مسیر متفاوتی (بعضاً متضادی) جریان می یابد.
استراتژی توان خود را از هماهنگی و هم افزایی فعالیت ها و منابع در راستای چشم انداز می ستاند و استقلال لایه عملیاتی از لایه استراتژی نه تنها مانع پیاده سازی استراتژی می گردد بلکه فعالیت ها و برنامه های سازمان را نیز از هم سویی و هم افزایی محروم میکند.
جای تعجب است که با وجود این تلاش های عملی و فکری تا به امروز، بیشتر به ارائه متدولوژی ها و ابزار تدوین استراتژی متوجه بوده است تا پیاده سازی آن. در کتاب های آکادمیک مدیریت استراتژیک در فصل های مربوط به پیاده سازی استراتژی عموماً به توصیه هایی در این خصوص بسنده شده است. از سوی دیگر هیچ یک از الگوهای معدودی که برای این زمینه توصیه میشود، پوشش کاملی بر روی موضوع های مرتبط با پیاده سازی استراتژی ارائه نمیکنند.
رشته آکادمیک دیگری که در این زمینه کمک کننده به شمار می آید، راهبری سازمانی است که هرچند اصول و الگوهای آن در پیاده سازی استراتژی مفید و موثر تلقی میشود لیکن هیچ کدام به تنهایی قادر به پاسخگویی کامل به مسائل ظریف حرکت های استراتژیک نیستند.
برای مطالعه ادامه مطلب میتوانید فایل پی دی اف آنرا از لینک پایین دریافت نمایید.