مدلسازی فرایند با استاندارد IDEF
IDEF مخفف Integrated Definition Methods است که شامل مجموعه ای از روش های ساخت یافته به منظور تحلیل و مدلسازی فرایندهای سازمانی و تجزیه و تحلیل و طراحی سیستم های نرم افزاری است که توسط وزارت دفاع ایالت متحده پشتیبانی میشود.
استاندارد IDEF خود از ۱۷ نمودار تشکیل شده است در ادامه به معرفی برخی از آنها که در مدلسازی فرایندکاربرد دارد، پرداخته میشود. البته برای مدلسازی فرایندها IDEF0 و IDEF3 کاربرد دارد.
IDEF0
روش IDEF0 از یک نمودار کاملا مرسوم به نام DFD که در روش تحلیل و طراحی ساخت‌یافته وجود دارد، مشتق شده است. این روش که با عنوان روش مدلسازی کارکردها نیز شناخته میشود، برای مدل کردن تصمیمات، کنشها و فعالیتهای یک سازمان یا یک سیستم در یک قالب گرافیکی ساخت‌یافته به‌کار می‌رود.
علاوه بر آن روش IDEF0 میتواند به‌عنوان یک ابزار تحلیلی برای شناسایی فعالیت های انجام شده و تشخیص آنچه که برای انجام آنها مورد نیاز است، استفاده شود. بنابراین ساخت مدل‌های IDEF0 معمولا به‌عنوان یکی از فعالیتهای اولیه در توسعه یک سیستم انجام می‌گیرد.
شمای کلی نمودار IDEF0 در شکل زیر نشان داده شده است.
IDEF0 مدل گرافیکی برای نمایش دادن عملکرد سیستم های پیچیده است.
در روند مدلسازی از رویکرد بالا به پایین برای تحلیل فرایندها در سطوح متفاوت استفاده میشود. همچنین این مدل بر روابط کارکردی تمرکز می‌کند تا نشان دهد که “چه” چیزهایی در یک فرایند بر اساس نمودار مدلسازی ICOM اجرا میشود.
جزء اصلی مدل IDEF0 فعالیتها هستند. هر فعالیت با چهار جزء مشخص میشود: ورودی، کنترل، خروجی و مکانیسم که به‌اختصار ICOM خوانده می‌شوند. اینکار با مدل کردن فعالیت های اصلی، ورودی ها، خروجی ها، کنترل ها و مکانیزم های فعالیتها انجام میشود. هر کدام از فعالیت های اصلی را می توان Decompotion کرد و با جزئیات بیشتر نشان داد. نمودار IDEF0 از دو علامت مستطیل و فلش تشکیل شده است.
IDEF0 محبوبیت زیادی در کاربرد پیدا کرده است. وجود قانون های جدی و کنترل و توصیف دقیق روی وردی ها و خروجی ها، خصوصاً این روش را برای استفاده در پروژه های تحلیل و طراحی سیستم های اطلاعاتی و نرم افزار مناسب کرده است. ماهیت سلسله مراتبی IDEF0 نیز باعث کاربرد خوب آن در سطوح مختلف مدلسازی میشود.
یک نمونه IDEF0 در شکل زیر مشاهده مینمایید.
محدودیت های IDEF0
روش IDEF0 دارای محدودیتها و معایبی از جنبه‌های گوناگون است. ساختار سلسله مراتبی مدل‌های فعالیت، شرط‌ها و یا توالی پردازشها را به روشنی مشخص نمی‌کند. درجریان تحلیل یک مدل IDEF0 ممکن است فعالیتهای تکراری، غیر ضروری و فعالیتهای گلوگاه برخورد کنیم.
مهمترین محدودیتهای IDEF0 شامل موار زیر است:
- نمایش ایستای سیستم که تنها روابط وظیفه‌مندی را نشان می‌دهد اما لزوما جنبه‌های پویای درون آن را نشان نمی‌دهد.
- این روش نمی‌تواند برای مدل‌سازی‌های کمی و ارزیابی مدل با استفاده از روشهای ریاضی به کار رود.
- تشخیص دادن چگونگی جریان اطلاعات میان نمودارها کار مشکلی است.
- وضعیت آنی و توالی فعالیتها را به طور واضح نمایش نمــی‌دهد.
- همچنین منبع اطلاعاتی داده‌های ورودی، خروجی و داده‌های کنترلی مشخص نیست.
- یکی دیگر از نقاط ضعف این روش اصرار بر نمایش فرایند بصورت زنجیره ای از فعالیت ها است که محدودیت هایی را باعث میشود.
روش IDEF9000 بر پایه نمودار IDEF0 توسعه داده شده است و از نشانه‌گذاریها و مفاهیم گسترش‌یافته‌تری نسبت به IDEF0 به منظور نمایش و ایجاد ارتباط با استانداردهای کیفی ISO 9001 استفاده می‌کند.
با استفاده از نشانه‌گذاریها و مفاهیمی که در IDEF9000 استفاده میشود می‌توان فعالیتها و جریانهایی را که توسط استاندارد ISO 9001 کنترل میشود را در همه سطوح جزئیات مدل یک فرایند مشخص کرد. به این ترتیب سازمانها می‌توانند در طراحی مجدد فرایندهای خود بخشهایی از فرایند را که در آن باید کنترلها و محدودیتهای ISO 9001 اعمال شود را تشخیص دهند.
برای دانلود متن استاندارد IDEF0 میتوانید اینجا را کلیک کنید.
در مطلب بعد ادامه نمودارهای موجود در استاندارد IDEF را توضیح خواهیم داد.
پادکست خرده شکلات در مدیریت فرایند
پادکست یکی از مشکلات پروژه های مدیریت فرایند (بخش اول)
شرکت در دوره آموزشی زیر میتواند شما را به یک متخصص مدیریت فرایند تبدیل نماید:
