مقدمه

تحلیل کسب و کار از حوزه هایی است که با سرعت بالایی در دنیا و کشور ما در حال فراگیر شدن است. در این نوشته قصد داریم مسیر تبدیل شدن به تحلیلگر کسب و کار را ارائه نماییم و  موسسات مطرح در زمینه تحلیل کسب و کار را معرفی نماییم. 

 

سه موسسه مطرح در حوزه تحلیل کسب و کار

موسسه IIBA

IIBA (International Institute of Business Analysis) یک آموزشگاه بین المللی در حوزه‌ی تجزیه و تحلیل کسب و کار است. IIBA به تحلیلگران کسب و کار کمک می‌کند تا مهارت‌های خود را توسعه دهند و در حرفه خود پیشرفت کنند.

همانطور که احتمالاً می دانید موسسه IIBA چند مدرک در حوزه تحلیل کسب و کار ارائه می نماید که در ادامه برخی از آنها را مورد اشاره قرار خواهیم داد.

 

مدرک Entry Certification in Business Analysis یا ECBA. گواهی نامه ورود به تحلیل کسب و کار. 

این گواهینامه ورودی در تجزیه و تحلیل کسب و کار EC (ECBA) دانش لازم در مورد چگونگی دستیابی به تجزیه و تحلیل کسب و کار را با توجه به راهنمای BABOK® پوشش می دهد. این گواهی نامه نشان می‌دهد که شما دانش و مهارت لازم را برای ورود به حوزه تجزیه و تحلیل کسب و کار را دارید.

 

مدرک Certification of Capability in Business Analysis یا CCBA. 

این گواهینامه مخصوص متخصصین تحلیل کسب و کاری است که ۲ یا ۳ سال سابقه کاری دارند. با کسب این گواهینامه شما توانایی پذیرش مسئولیت بزرگتر و پیچیده‌تر را دارید.

 

مدرک Certified Business Analysis Professional یا CBAPO.

این گواهینامه مخصوص افرادی است که تجربه بالایی در حوزه تجزیه و تحلیل کسب و کار دارند. در واقع می‌توان گفت که دریافت کنندگان این گواهینامه متخصصین BA هستند.

 

موسسه PMI

راهنمای PMI در خصوص تحلیل کسب و کار، برای رفع نیازهای سازمان‌ها و متخصصان تحلیل کسب و کار از طریق ارائه دانش عملی و روش­های مناسب و لازم برای کمک به پرتفوی، برنامه، پروژه، موفقیت محصول و ارائه راهکارهای با کیفیت بالا در نظر گرفته شده است. این راهنما برای کمک به اجرای مؤثر فرآیند تحلیل کسب و کار صرف نظر از چرخه عمر پروژه و صرف نظر از اینکه از کدام یک از رویکرد‌های پیشگویانه، تکراری، انطباقی یا ترکیبی استفاده شود، در نظر گرفته شده است. این راهنما صرفنظر از اینکه چه کسی آن را مطالعه و اجرا می­کند، دستورالعمل­ هایی برای تحلیل کسب و کار ارائه می­کند

این موسسه بر خلاف IIBA تنها یک گواهی نامه در خصوص تحلیل کسب و کار ارائه می نماید.

 

موسسه BCS

انجمن کامپیوتر بریتانیا (BCS) که با ویرایش چهارم استاندارد تحلیل کسب و کار خود، اینک می تواند رقیبی جدی برای انجمن مدیریت پروژۀ آمریکا (PMI) و انجمن بین المللی تحلیل کسب و کار (IIBA) در زمینۀ آموزش تحلیل کسب وکار، استقرار و بهره برداری از آن در سازمان ها و نهادی کسب و کار باشد.

 

---

مقایسه دو موسسه  IIBA و PMI

 

1. دو سازمان مهم در حوزۀ تحلیل کسب و کار یکی IIBA است و دیگری PMI
2. اولی اسمش مشخص است کارش تحلیل کسب و کار است و دومی کارش مدیریت پروژه است.
3. اولی سه گواهینامۀ مهم تحلیل کسب و کار در سه سطح مقدماتی، متوسط و پیشرفته دارد و دومی یک گواهینامه
4. آمار و ارقام پیوست نشان می دهد که در دنیا، گواهینامه های IIBA بیشتر مطلوبیت و خواستگاه دارند تا PBA انجمن مدیریت پروژه آمریکا
5. اما در ایران همه چیز برعکس است !
6. در ایران تا اسم تحلیل کسب و کار می آید جملگی سراغ PBA می روند که این موضوع کاملا بر خلاف روند معمول در دنیا است.

 

از بحث گواهی نامه های بین المللی تحلیل کسب و کار اگر عبور کنیم سوال بعدی است: تحلیل کسب و کار IIBA یا تحلیل کسب و کار PMI– کدام در عمل بهتر هستند؟

پاسخ قطعا IIBA است.

 

به چندین دلیل که در ادامه ارائه شده است:

• IIBA بطور تخصصی بر روی تحلیل کسب و کار فعالیت می کند در حالیکه PMI تمرکز و تخصص اصلی اش مدیریت پروژه است و تحلیل کسب و کار جز اولویت های چندم این موسسه به شمار می رود.

 

• در راهنمای BABOK موسسه IIBA ، یازده چشم انداز یا لنز ارائه شده است که تحلیلگر کسب و کار جهت انجام فعالیت های تحلیل کسب و کار و ارائه راهکار جهت می دهد درحالیکه این چشم اندازها در استاندارد تحلیل کسب و کار موسسسه PMI وجود ندارد.

 

• راهنمای BABOK موسسه IIBA هم برای شرکت های پروژه ای و هم برای غیر پروژه ای قابل بکارگیری است در حالیکه تمرکز استاندارد تحلیل کسب و کار موسسسه PMI بیشتر بر روی شرکت های پروژه محور است.

 

• در استاندارد IIBA شما می توانید در هر حوزه، کسب و کار و پروژه حضور به هم برسانید و مشکلات سازمان را حل کنید، در واقع استاندارد IIBA مبتنی بر حل مشکلات و نارسایی های سازمانی است ولی استاندارد PMIبه دنبال مچ کردن با دفتر مدیریت پروژه است.

 

• آزمون CBAP به صورت تخصصی، عیار شما را به عنوان یک تحلیلگر کسب و کار می سنجد، شما با بند بند مفاهیم مربوط به نیازمندیها و مدیریت آنها آشنا می شوید اما در آزمون PBA شما صرفاً با کلیاتی آشنا خواهید شد که ردپای آنها را در بستر مدیریت پروژه خواهید دید.

 

---

چرا تحلیل کسب و کار برای کسب و کارها و سازمان ها لازم و ضروری است؟

برخی چنین می پدارند که تحلیل کسب و کار با توجه به عنوان آن، تنها برای کسب و کارها و سازمان های انتفاعی کاربرد دارد لیکن چنین برداشتی صحیح نمی باشد. تحلیل کسب و کار برای همه انواع سازمان ها و کسب و کارها ضروری و حیاتی است. در ادامه در این خصوص توضیحاتی ارائه خواهیم کرد.

 

اگر بخواهیم در چند کلمه در مورد ضرورت تحلیل کسب و کار صحبت کنیم باید گفت، تحلیل کسب و کار حول دو محور اصلی دور می زند:

• مشکلات و مسائل کسب و کار
• فرصت ها

کدام سازمان را می توان یافت که مشکل نداشته باشد؟

 

حتی اگر سازمانی باشد که هیچ یک از مشکلات فوق را نداشته باشد، آیا دنیای پر از تغییرات که سازمان ها در آن قرار دارند، فرصت های بی شماری رو برای آنها ایجاد نمی کند که اگر به سراغ این فرصت ها نروند، رقبا فرصت های را ازآن خود کرده و گوی سبقت را خواهند ربود؟

 

راه غلبه بر مشکلات فوق و یا دست یافتن به فرصت ها تحلیل کسب و کار است.

---

چگونه تحلیلگر کسب و کار شویم؟

برای تبدیل شدن به یک تحلیلگر کسب و کار باید در دو بعد دانش و مهارت کسب کنید که در ادامه در این خصوص توضیحاتی ارائه شده است.

 

برای تبدیل شدن به تحلیلگر کسب و کار بایستی هم دانش خود را در حوزه تحلیل کسب و کار گسترش دهید و هم مهارت‌هایی کسب کنید که نه فقط در حوزه تحلیل کسب و کار بلکه در سایر رشته های نیز بسیار به کار شما خواهد آمد.

مهارت هایی که در استاندارد تحلیل کسب و کار BABOK برای تبدیل شدن به تحلیلگر کسب و کار بیان شده است شامل دو گروه هستند:

• تکنیک ها و دانش تحلیل کسب و کار
• شایستگی های محوری تحلیل کسب و کار

 

شایستگی های محوری برای تبدیل شدن به تحلیلگر کسب و کار در فصل نهم استاندارد BABOK با عنوان شایستگی های محوری تحلیلگر کسب و کار ارائه شده است که در ادامه برخی از آن‌ها مورد اشاره قرار گرفته است.

• تفکر تحلیلی و حل مسئله
• ویژگی­‌های رفتاری
• دانش کسب و کار
• مهارت­‌‎های ارتباطی
• مهارت‌­های تعامل
• ابزارها و تکنولوژی

 

این شایستگی کمک می کند تا تحلیلگر کسب و کار فرصت­‌ها و مسائل را بصورت مؤثری تحلیل و مشخص کند و تعیین کند کدام تغییرات می­توانند موجب خلق بیشترین ارزش شوند.

نکته مهم اینکه فراگیری این شایستگی ها صرفا مربوط به تحلیل کسب و کار نبوده لیکن از آنها در تحلیل کسب و کار استفاده خواهد شد. پس می توان حتی پیش از آغاز فراگیری دانش تحلیل کسب و کار اقدام به اکتساب و یادگیری این شایستگی های محوری نمود.

 

تکنیک ها و دانش تحلیل کسب و کار. برای کسب و دانش تحلیل کسب و کار نیز باید اقدامات زیر را انجام دهید:

• مطالعه استانداردهای موجود در حوزه تحلیل کسب و کار
• فراگیری فرایندهای موجود تحلیل کسب و کار اشاره شده در استانداردها
• فراگیری تکنیک های اشاره شده در استانداردهای تحلیل کسب و کار (۵۰ تکنیک)

---

 فیلم وبینار آشنایی با تحلیل کسب و کار را مشاهده کنید تا با فضای تحلیل کسب و کار بیشتر آشنا شوید. 

 

 

---

کتاب راهنمای جامع دانش تحلیل یا آنالیز کسب و کار (BABOK) استاندارد شناخته شده جهانی برای تحلیل کسب و کارها می‌باشد. کتاب راهنمای BABOK زمینه­ های دانش تحلیل کسب و کار، وظایف، صلاحیت­های زیربنایی، تکنیک‌ها و چشم اندازهایی از چگونگی روش­های تحلیل کسب و کار را توصیف می نماید.

 

برای کسب و دانش تحلیل کسب و کار نیز باید اقدامات زیر را انجام دهید:

• مطالعه استاندارها و منابع اصلی تحلیل کسب و کار

 

همانطور که می دانید دو استاندارد اصلی در حوزه تحلیل کسب و کار وجود دارد که عبارتند از:

• استاندارد BABOK: این استاندارد توسط موسسه IIBA کانادایی منتشر شده است.
• استاندارد PMI: این استاندارد توسط موسسه PMI آمریکایی منتشر شده است.

البته استاندارد BABOK عمومیت و مقبولیت بیشتری دارد خصوصا در کشور ما.

 

---

هدف راهنمای BABOK

هدف اصلی راهنمای BABOK مشخص نمودن تحلیل کسب و کار و ارائه رویه های معمول پذیرفته شده است. این کتاب راهنما به کارورزان کمک می‌کند تا مهارت‌های لازم برای اجرای موثر فرآیند تحلیل کسب و کار را به درستی درک کنند و مورد بحث قرار دهند. همچنین راهنمای  BABOK® به افراد و گروه­هایی که با یکدیگر کار می کنند کمک می‌کند و تحلیلگران کسب و کار را از مهارت‌های و دانش­هایی که بایستی از کارکنان ماهر انتظار داشته باشند، اطلاع یابند.

 

تحلیل کسب و کار، مهارت حرفه­ای گسترده­ای است که در آن تحلیلگران کسب و کار ممکن است انواع مختلفی از نوآوری­ها را در سازمان خود به اجرا درآورند. کاروزان ممکن است از صلاحیت­ها، دانش، مهارت‌ها، واژه­ها، و تمایلات مختلفی برخوردار باشند که از آنها هنگام انجام وظایف تحلیل کسب و کار بهره می‌گیرند. کتاب راهنمای BABOK چهارچوب مشترکی برای همه دیدگاه‌ها می‌باشد و وظایف تحلیل کسب و کار را توصیف می­نماید؛ وظایفی که برای تحلیل تغییرات و یا ارزیابی نیاز به تغییر انجام می‌شوند. این وظایف ممکن است از نظر ماهیت، ترتیب و یا اهمیت آن برای تحلیلگران کسب و کار و یا نوآوری­های مختلف، متفاوت باشد.

 

شش حوزه دانش کتاب راهنمای BABOK (پایش و برنامه ریزی تحلیل کسب و کار، استخراج الزامات و همکاری، مدیریت چرخه عمر الزامات، تحلیل استراتژیک، تحلیل الزامات و تعریف طراحی (RADD)، و ارزیابی راهکارها) را شامل می­شود و به بررسی زمانی می­پردازد که برای اجرای پروژه و یا برای تکامل یک سازمان یا بهبود مداوم یک سازمان اعمال می‌شود. شکل زیر چگونگی عملکرد سه حوزه دانش را در ایجاد ارزش برای یک کسب و کار در قبل، در حین و بعد از چرخه عمر پروژه را نشان می‌دهد.

 

 

شرکت در دوره‌های آموزشی تحیلی کسب و کار است. 

از دیگر اقدامات مهم برای تبدیل شدن به تحلیلگر کسب و کار شرکت در دوره‌های آموزشی تحیلی کسب و کار است. 

 

تاکنون چندین دوره آموزشی تحلیل کسب و کار با کیفت بسیار خوب توسط آکادمی تحلیل کسب و کار برگزار شده است. یکی از ویژگی های منحصر به فرد دوره آموزشی تحلیل کسب و کار که توسط ما برگزار می شود، ارائه مثال­‌ها و کیس‌های واقعی است که خود ما در انجام پروژه های مختلف تحلیل کسب و کار با آنها درگیر بوده‌ایم. به عبارت دیگر در دوره آموزش تحلیل کسب و کار صرفاً استاندارد BABOK یا PMI آموزش داده نمی‌شوند بلکه تجربیات مدرس دوره یعنی مهندس رمضانی نیز چاشنی ارائه مطالب علمی مربوط به تحلیل کسب و کار قرار خواهد گرفت.

 

 

پیشنهاد می‌کنیم فیلم زیر را که بخشی از جلسه اول دوره‌های آموزشی تحلیل کسب و کار با تدریس مهندس رمضانی است را مشاهده نمایید تا پی به کیفیت برگزاری دوره‌های آموزشی تحلیل کسب و کار آکادمی تحلیل کسب و کار شوید.

 

 

شرکت در آزمون‌های بین المللی تحلیل کسب و کار

دو موسسه IIBA و PMI اقدام به برگزاری دوره‌های بین المللی تحلیل کسب و کار می کنند. لطفا به تصویر پایین دقت کنید. البته این گزارش مربوط به سال ۲۰۱۹ موسسه PMI است ولی از همین آمار می توان برای سال های بعد نیز نتایح قابل توجهی استنباط کرد.

 

تعداد کسانی که در موسسه PMI گواهی نامه PMP را دریافت کرده اند، نزدیک به یک میلیون نفر است ولی تعداد افرادی که گواهی نامه PBA یعنی گواهی نامه مربوط به تحلیل کسب و کار موسسه PMI را دریافت کرده‌اند به ۴ هزار نفر هم نمی‌رسد. از همین آمار می توان میزان آبی بودن اقیانوس در حوزه تحلیل کسب و کار را پی برد.

البته موسسه PMI تنها یک گواهی نامه در حوزه تحلیل کسب و کار صادر می کند ولی موسسه IIBA که بطور اختصاصی بر روی تحلیل کسب و کار متمرکز است، چندین گواهی نامه در زمینه تحلیل کسب و کار صادر می‌کند که عبارتند از:

• ECBA
• CCBA
• CBAP

 

یک اقدام بسیار مهم دیگر جهت تبدیل شدن به تحلیلگر کسب و کار

در فصل آخر کتاب BABOK  پنج چشم‌انداز برای تحلیل کسب و کار بیان شده است. این ۵ چشم انداز عینک‌هایی هستند که از دریچه آن‌ها می توان به تحلیل کسب و کار نگریست. در واقع بر‌‌اساس این ۵ چشم‌انداز می‌توان فرایند تحلیل کسب و کار را انجام داده و راهکارها را پیشنهاد نمود. البته استاندارد تاکید دارد که چشم اندازهای تحلیل کسب و کار فقط این ۵ مورد نیست بلکه حسب ضرورت می توان مواردی را به آن‌ها اضافه کرد لیکن این ۵ مورد چشم اندازهای اصلی در تحلیل کسب و کار هستند.

 

این ۵ چشم انداز عبارتند از:

• چابک
• هوش تجاری
• تکنولوژی اطلاعات
• معماری کسب و کار
• مدیریت فرآیند کسب و کار

 

بسیار توصیه می‌شود علاقه‌مندان و متخصصین تحلیل کسب و کار همزمان که در حال فراگیری فرایند تحلیل کسب و کار و تکنیک‌های ارائه شده در آن هستند، شروع به فراگیری این ۵ چشم انداز نیز بکنند. شایان ذکر است هر یک از این ۵ چشم انداز خود یک حوزه تخصصی به شمار میرود ولی تحلیلگران کسب وکار باید در مورد هر یک، از دانش و تجربیات قابل قبولی برخوردار باشند.

---

این مطلب را هم بخوانید: تحلیل کسب و کار چیست و تحلیلگر کسب و کار چه کسی است؟

---