معماری کسب و کار یا Business Architecture یکی از چشم اندازهای مهم از منظر BABOK است. انجمن بین المللی تحلیل کسب و کار (IIBA) در استاندارد تحلیل کسب و کار خویش، توقع دارد که تحلیلگر کسب و کار پس از آموختن مبانی و بنیادهای این دانش به سراغ چشم اندازهای تحلیل کسب و کار برود. در واقع چشم انداز تحلیل کسب و کار، حالتی تخصصی است که شخص تحلیلگر باید به سراغ آن برود و در حوزۀ تخصصی مد نظر آن مسلط و آگاه گردد.
به طریق ساده تر می توان گفت که دورۀ تحلیل کسب و کار BABOK یک دورۀ عمومی است و برای آنکه متخصص شد باید به سمت حداقل یکی از چشم اندازهای تحلیل کسب و کار حرکت نمود. یکی از این چشم اندازها، معماری کسب و کار است. BABOK معماری کسب و کار را به صورت زیر تعریف می کند:
“معماری کسب و کار شرکت را مدل سازی می کند تا نشان دهد که چگونه نگرانی های استراتژیک ذینفعان کلیدی برآورده می شوند و از تلاش های تحول مستمر کسب و کار حمایت می کند.
معماری کسب و کار توصیفات و دیدگاه‌های معماری را ارائه می‌دهد که به آنها طرح واره ها گفته می‌شود تا درک مشترکی از سازمان به منظور همسویی اهداف استراتژیک با خواسته‌های تاکتیکی فراهم کند. رشته معماری کسب و کار، تفکر تحلیلی و اصول معماری را در سطح سازمانی اعمال می کند. این راه حل ها ممکن است شامل تغییرات در مدل کسب و کار، مدل عملیاتی، ساختار سازمانی یا سایر ابتکارات باشد.”
به نظر می رسد وقتی صحبت از معماری و نقشه ها می شود ما می خواهیم در سازمان خویش مجموعه ای از نقشه ها را برای طرح ریزی یک سازمان بنا نهیم. همانگونه که معماران یک ساختمان با استفاده از نقشه ها و ترسیم های خویش بنا دارند که یک ساختمان را مناسب با بهترین ایده ها و روش ها مورد ساخت و پرداخت قرار دهند، در معماری کسب و کار نیز، معماران کسب و کار تلاش می کنند با استفاده از بهترین الگوریتم ها و رویکردهای موجود پیرامون کسب و کار، یک کسب و کار را به اهداف استراتژیک خویش سوق دهند.
در این نوشتار قصد داریم که مخاطبان عزیز را با استاندارد معماری کسب و کار BIZBOK آشنا نماییم. استاندارد فوق توسط انجمن معماری کسب و کار (Business Architecture Guild) واقع در آمریکا تدوین شده است.
راهنمای مجموعه دانش معماری کسب و کار (راهنمای BIZBOK®) که توسط این انجمن از طریق یک فرآیند چابک و مشارکتی، محتوای جدید آن ایجاد می شود، در واقع، بیش از 100 نویسنده در آخرین نسخۀ آن به چشم می خورد. به طور کلی این استاندارد هر ساله در دو نسخه تولید می شود. انجمن از متخصصان عضو می خواهد که در مورد هر نسخه بازخورد های خویش را ارائه دهند.
هدف اصلی انجمن معماری کسب و کار همانگونه که در مأموریت آن به چشم می خورد “ترویج بهترین شیوه ها و گسترش دانش پایه رشته معماری کسب وکار است.” انجمن فوق یک سازمان غیرانتفاعی و عضویت بین‌المللی برای شاغلین و سایر علاقمندان به توسعه رشته معماری کسب و کار است. انجمن با اعضایی در شش قاره، هیئت مشاوران قوی و تعداد فزاینده ای از شرکای تجاری، خود را به عنوان یک نقطه کانونی برای شیوه ها و رشته های در حال تحول معماری کسب و کار قرار می دهد.
این انجمن که در اواخر سال 2010 تأسیس شد، در پاییز 2011 بر اساس انتشار اولیه راهنمای مجموعه دانش معماری کسب و کار (راهنمای BIZBOK®) به صورت رسمی شروع به فعالیت کرد. استاندارد فوق در حال حاضر در ویرایش 11 قرار دارد و بر اساس آن قرار است که یک “راهنمای عملی برای متخصصان معماری کسب و کار و افرادی باشد که مایل به استفاده از معماری کسب و کار برای رسیدگی به چالش های تجاری هستند. این راهنمای عملی در قالب بهترین روش ها ارائه شده است که از شرکت های متعدد و رهبران معماری کسب و کار گردآوری شده است.»
طبق BIZBOK، جنبه های یک کسب و کار که با نمودار معماری کسب و کار نشان داده شده است، در زیر قابل مشاهده است:
می توان گفت در بخش کسب‌وکار، معماری کسب‌وکار رشته‌ای است که «نمایندۀ دیدگاه‌های کسب‌وکار کل‌نگر و چند بعدی از: قابلیت‌ها، ارایۀ ارزش End to End، اطلاعات و ساختار سازمانی؛ و روابط بین این دیدگاه‌ها و استراتژی‌های تجاری، محصولات، خط‌مشی‌ها، ابتکارات و ذینفعان.» است.
در عمل، معماری کسب و کار پلی بین مدل کسب و کار سازمانی و استراتژی سازمانی از یک طرف و عملکرد تجاری شرکت از طرف دیگر ایجاد می کند. غالباً [کمی نمودن] متدولوژی استراتژی برای اجرا را قادر می سازد.
افرادی که معماری کسب و کار را توسعه و حفظ می کنند به عنوان معماران کسب و کار شناخته می شوند.
مفهوم ارزش در معماری کسب و کار یک مفهوم مهم و مرکزی است. کارشناس معماری کسب و کار علاقه زیادی به آنچه که برای ایجاد و ارائه ارزش به مشتریان و سایر ذینفعان ضروری است دارد. مدل‌سازی معماری کسب‌وکار بر طرف ارائه‌دهندۀ معادله مربوط به گزارۀ ارزشی تمرکز دارد.
انجمن معماری کسب و کار نظم و انضباط معماری کسب و کار را رسمیت داده است، مجموعه ای از اصول راهنما را تعریف کرده است، بهترین شیوه ها را مستند کرده، تکنیک ها را رسمی کرده و چارچوب اجرایی را ایجاد کرده است.
راهنمایBIZBOK®، مجموعه ای از بدنۀ دانشی صنایع، رشته معماری کسب و کار را برای متخصصان این حوزه رسمیت می بخشد. معماری کسب و کار در حدود ده دامنه به طور رسمی تعریف شده است که در شکل زیر نشان داده شده است. این دامنه ها انتزاعات اکوسیستم کسب و کار را نشان می دهند که در متامدل انجمن رسمی و عملی شده اند.
در آینده سعی می کنیم بیشتر در مورد معماری کسب و کار و استاندارد BIZBOK سخن بگوییم. قصد داریم که این استاندارد را برای مخاطبان ایرانی تشریح نماییم. به فواید آن بپردازیم و دانش جدید و نوپای معماری کسب و کار را در ایران معرفی نماییم و به تبع آن به دنبال استقرار آن در سازمان های ایرانی باشیم.
علاقه مندان تحلیل کسب و کار می توانند مطالب معماری کسب و کار را دنبال نمایند و از خطوط ترسیم شدۀ آن برای تقویت دانش تحلیل کسب و کار خویش در سازمان هایی که مشغول هستند، استفاده نمایند. طبعاً یادگیری معماری کسب و کار می تواند به عنوان یک تخصص در کنار تحلیل کسب و کار کمک نماید تا شما بهتر بتوانید مشکلات و مسائل سازمان ها را شناسایی نمایید و برای آنها یک راهکار مقتضی و شایسته بیابید.
